Friday, November 30, 2007

Koppe gaan rol - letterlik

Deon Maas het eintlik lig daarvan afgekom, as jy dit met hierdie bohaai vergelyk.

Monday, November 26, 2007

Oor Eng Mense (en Heilige Koeie)

Ek het 'n vriendin wat ly aan koumpounofobie: 'n vrees vir knope. Sy sal byvoorbeeld nie 'n hemp met knope dra tensy sy dit oor haar kop kan aantrek nie. Haar ergste nagmerrie, so het sy altyd gesê, is 'n glasbak vol los knope op 'n basaartafel. (Wag tot sy in 'n nou stegie in die Pearly King of Queen vasloop!)

In die pre-Google dae het ons nie geweet daar is iets soos koumpounofobie nie. Ons het net gedink ons vriendin is effens eksentriek en het haar, nadat sy ons daarvan vertel het, vir ten minste 'n maand aanhoudend daaroor geterg.

Eenkeer wou sy R5 by my leen. Toe sit ek dit onder 'n los knoop net om haar reaksie te toets. "F*k jou", sê sy toe, en stamp die knoop met haar elmboog af. "F*k jou gerus!" Sy was beslis nie geammuseerd met my gedrag nie. En nadat ek klaar gegiggel het, het ek self besef my kanse om die Nobelprys vir Vrede te wen is lelik beduiwel.

Al was my vriendin oortuig knope is euwel, moes sy eenvoudig aanvaar dat weinig ander mense 'n probleem daarmee het. Gevolglik, as 'n sekere meisie met 'n trui wat versier was met enorme helderkleurige plastiekknope voor haar in die klas gaan sit het, kon sy nie veel doen nie. Sy kon daarin vaskyk en vir veertig minute tot in haar tone gril. Of sy moes skuif.

So is daar baie ander fobies waarmee mense daagliks agter die skerms worstel. Maar lyk my diegene wat ly aan hexakosioihexekontahexafobie ('n vrees vir die getal 666), dra nie graag hul kruis in stilte nie.

Bykans 'n maand gelede, het Deon Maas in 'n rubriek in Rapport ("Die Deon Maas Blad: 666 is net ‘n syfer") geskryf dat "Satanisme ’n godsdiens is en dat ons Grondwet bepaal dat almal die vryheid het om die godsdiens van hul keuse te beoefen".
'n Week nadat die rubriek verskyn het, het Rapport ongeveer 450 georkestreerde, gedupliseerde briewe ontvang. Uit protes teen die rubriek, het godsdientige groepe (wat gemeen het Maas propageer Satanisme) 'n kuberveldtog begin, waarin gevra is dat die koerant geboikot word. Hulle het ook gedreig om supermarkte wat Rapport verkoop te boikot, en daar was sprake dat hulle ’n afleweringsvoertuig sou kaap en verbrand.

Om die volk se kollektiewe maagwerk onder bedwang te bring, het Rapport se redakteur, Tim du Plessis, besluit om Maas se kort aanstelling by die koerant te beëindig. Volgens Du Plessis was dit in die koerant se kommersiële belang om onder die druk te swig en die rubriek op te skort.

Daardie groep lesers (wat nie eens almal die rubriek gelees het nie) is natuurlik hoogs in hulle noppies, want hulle het gesien wat hulle kan vermag as hulle 'n bietjie hulle kouse optrek en hul stem dikmaak. In die proses het Tim du Plessis baie respek verloor - hoofsaaklik omdat hy aanvanklik die rubriek goedgekeur het, en hom toe nie later by die skrywer geskaar het nie.

Ek begryp dat Tim dalk nie 'n keuse gehad het nie. Sy Naspers-aandele is seker meer werd as sy joernalistieke integriteit. Maar ek kan steeds nie die lesers se absurde reaksie verstaan nie. Hoekom het hulle so oorreageer? Is dit 'n onnatuurlike Vrees vir God?

Indien wel, sou ek dit verstaan – want dit het my aan 'n voorval in my Sub. A-jaar laat dink. Ek het altyd 'n formidabele respek vir gesag gehad. Eendag het die Juffrou ons klas vir 'n kwartier alleen gelos. Almal het eers gefluister, en toe begin rondloop, en uiteindelik begin skree om gehoor te word. Alle hel sou losbars as sy trugkom – dit was gewis.
Toe hoor ek die Juffrou se voetstappe, en seg met perfekte tydsberekening "Bly nou stil, julle!" net toe sy by die klas instap.
Almal het gelag, want hulle het deur my slinkse gatkruiper-plannetjies gesien. Toe roep sy almal om voor die bord te gaan staan, sodat sy elkeen 'n hou met die liniaal kon gee. "Nie jy nie", sê sy toe vir my, "ek het gehoor hoe jy hulle probeer stilmaak het". Ek was nog nooit so spyt om 'n pak slae vry te spring nie. Ek het wel punte gewen by die gesag, maar ek kry nou nog skaam as ek daaraan dink.

Die storie is nie regtig relevant nie, maar ek wonder of dit verklaar hoe hierdie mense oor God voel: dat hulle as Christene voorgetrek gaan word as hulle mense wat anders dink op só 'n manier aanvat?

As hul reaksie nie deur 'n ontsaglike vrees vir God se toorn gedryf is nie, was dit dalk brandgestoot deur 'n heilige vrees vir die hel self (hadefobie)? Want, soos die bergies se kinders (en my vriendin met koumpounofobie) altyd skemeraand gesing het: "Soe, soe dis warm da' – dis warm innie hel."

Dis jammer die rubriek kon nie bloot 'n gesonde debat oor die onderwerp aan die gang kry nie. Dit is tog net iemand se opinie, waarmee niemand hoef saam te stem nie. Wat lesers ook nie besef nie, is dat dit geen maklike taak is om week na week 'n oorspronklike rubriek van 1000 woorde te skryf nie. Veral wat ons weet het Maas 'n paar uur voor sy deadline nog nie 'n idee gehad waaroor om te skryf nie, toe gryp hy sommer 'n nuusberig wat sy oog gevang het, en probeer daarop voortborduur. Sy storie het heel grappig begin. Maar toe het hy nog 850 woorde oor waarin hy 'n oorspronklike-rige idee, op 'n uitdagende manier moet aanbied - want dit is hoekom Rapport hom aangestel het. Op geen stadium het hy Satanisme na 'n aanloklike alternatief laat lyk nie. Maar om 'n punt te maak, gaan 'n rubriek soms iemand omkrap. (Verkieslik nie iemand wat in sy vrye tyd 'n professionele jagter is nie!)

Daar was nog altyd 'n paar taboe-onderwerpe tussen mense wat wil vriende bly: politiek, rugby en godsdiens – hierdie drie; maar die grootste hiervan, blyk dit, is die godsdiens.
En in Maas se geval was dit dalk 'n kwessie van "Niemand vat aan ons godsdiens nie – maar veral nie jý nie!".

So wat sê Maas oor die bohaai?
"Ek kan nie goedkeur wat Tim gedoen het nie, maar ek verstaan dit."
Hoe edel! Dalk omdat hy intussen opgeraap is deur 'n ander Media24-koerant, Sondag, wat "gemik is op 'n groep lesers wat nie deur die bestaande Sondagkoerant Rapport bereik word nie".

En Rapport se reaksie? Hulle gaan vir al hulle lesers What Would Jesus Do-armbandjies vir Kersfees stuur.

(SA Times, Nov. 07)

Saturday, November 17, 2007

Cockney weergawe van Onse Vader

Uit die londonpaper:
"Furious councillors stormed out of a meeting when a Pearly Queen read out a cockney version of the Lord's Prayer at a town hall."


HELLO, our china plate up there in ol' Heaven,
Your name is well great and holy, and we respect you, Guv.
We hope we can all 'ave a butcher's at Heaven and be there as soon as possible and we want to make you happy, Guv, and do what you want 'ere on earth, just like what you do in Heaven.
Guv, please give us some Uncle Fred and enough grub and stuff to keep us going today,
and we hope you'll forgive us when we cock things up, just like we're supposed to forgive them who annoy us and do dodgy stuff to us.
There's a lot of dodgy people around, Guv - please don't let us get tempted to do bad things.
Help keep us away from all the nasty, evil stuff, and keep that dodgy Satan away from us, 'cos you're much stronger than 'im.
You're the Boss, God, and will be forever, innit.
Cheers, Amen.

Nog 'n bietjie slaap, nog 'n bietjie sluimer

More4 het verlede week 'n omstrede dokumentêr oor misdaad in Suid-Afrika uitgesaai. Die program, getiteld Murder Most Foul, is aangebied deur die Suid-Afrikaans gebore akteur Antony Sher, en bevat glo (want ek het dit nie self gesien nie) ontstellende tonele wat die geweld in Suid-Afrika uitbeeld. Dit ondersoek ook spesifiek die moord op 'n jong Suid-Afrikaanse akteur, Brett Goldin.
Sher het van Goldin bewus geraak toe laasgenoemde in 2006 in Stratford-upon-Avon in 'n Baxter Teater-produksie sou optree, maar nooit opgedaag het nie, omdat hy kort voor die geselskap se vertrek na Engeland vermoor is. Hy en 'n vriend is ontvoer kort nadat hulle 'n partytjie verlaat het. Hulle lyke is die volgende oggend in Mowbray ontdek: beide was kaal, vasgebind en in die agterkop geskiet.
Sher skryf die afgelope naweek in die Guardian dat Goldin se moord hom diep geraak het, omdat dit netsowel hy kon wees, 40 jaar gelede: 'n jong, ambisieuse Suid-Afrikaanse akteur, oppad na Engeland.
Dit het later 'n obsessie by Sher geraak om agter die motief van die moorde te kom. En hy's saam met sy vriend, Jon Blair, Suid-Afrika toe om dit te gaan ondersoek. (Dit blyk Goldin was bloot op die verkeerde tyd op die verkeerde plek.) Hulle moes uiteindelik vroeër na SA reis as wat hulle beplan het, want daar was sprake dat Denise Goldin, Brett se ma, so erg getraumatiseer was deur sy dood, dat sy dit nie sou oorleef nie. Sher het ook haar man Peter en dogter Samantha ontmoet, en skryf: "They both had the same look in their eyes as Denise: a particular, dark tiredness."
Beide Blair en Sher was destyds aktief betrokke in die stryd teen apartheid, maar albei het gevoel dis nou tyd om iets te sê oor die misdaad-statistiek – soos dat daar 18,500 moorde was in 2006, in vergelyking met 750 in England en Wallis.
Ek het self nie die dokumentêr gesien nie, maar het in 'n hele paar Suid-Afrikaanse blogs daarvan gelees. Die meerderheid van die bloggers se reaksie was iets in die lyn van: ons hou nie van wat ons sien nie, en sou ook nie wou hê ons oorsese vriende moet dit sien nie; tog, ons het afgestomp geraak oor misdaad en, ja, miskien sal so iets ons weer laat wakker skrik.
Ek's verstom dat mense sê hulle is afgestomp. Ek kan regtig nie gewoond raak aan die stories wat ek daagliks lees nie. Lees mense dalk bo-oor dit, omdat hulle andersins sou mal raak as hulle empatie moes toon met elke enkele slagoffer in die koerante? Is mense afgestomp want hulle vermoed hulle beurt kom nog, en dat hulle dán daarmee sal deal?
Dalk. Daardie "particular, dark tiredness" wat Sher in Denise Goldin en haar gesin se oë gesien het, is presies die gevoel wat ek ook kry as ek Suid-Afrikaanse koerante lees. Miskien lees ander mense dit eenvoudig nie meer nie.
Maar as gewone mense afgestomp raak oor die misdaad, hoe kan ons die regering kwalik neem as hulle die probleem ontken?
'n Ander stelling wat 'n hele paar van die bloggers maak, is: ons almal moet/wil iets doen. In die verlede het ons gewag en gepleit en gehoop. Maar mense is gatvol. Almal voel brandgestoot om self iets te doen.
Die dokumentêr was Blair en Sher se "iets". Sal dit 'n verskil maak? Wie weet. Maar ten minste laat dit mense oor die probleem praat.
Die probleem is dat die meeste van ons nie weet waar om te begin of wat om te doen nie. Dalk het ons inspirerende leiers nodig – soos 'n jong Steve Biko – om die regering aan te vat. Of mense wat vir ons kan sê hoe en waar om 'n verskil te maak. Maar is daar genoeg van 'n motivering om vir iets te veg? Of moet ons eerder nog van ons "vryheid" verloor?
In die Guardian skryf 'n 39-jarige Burmese man na die afgelope week se optogte in Rangoon: "I woke up feeling more depressed and less optimistic than I have all week, but I felt it was my duty to carry on protesting. I was frightened, but aren't we all? If everybody hid indoors, nothing will ever change, and we will never be able to draw attention to the hopeless situation our country is facing. I need to stand and be counted."
Ongeveer 3000 mense is tydens die laaste groot optog in Burma in 1988 deur regeringstroepe vermoor toe hulle 'n verandering in die regering geëis het. Wat keer ons?
Baie van ons wat oorsee is sou dalk minder ongeërg wees as ons nie kon staatmaak op 'n alternatiewe paspoort nie. En die mense in Suid-Afrika wat so handjies gevou sit? Dink hulle dis maar net nog 'n gevolg van apartheid wat hulle moet verduur? Dit is dalk, maar dit skeld nie die regering vry van hulle plig om na hulle mense om te sien nie.
Ek was 'n paar weke gelede by die optog wat Act4SA gereël het. Almal wat daardie dag daar was, het begeesterd daar weggegaan. Dit sou lekker wees, maar onprakties, om elke Saterdag in die Strand af te stap. (Zimbabwiërs hou al vir vyf jaar lank op Saterdae 'n vigil buite Zimbabwe House.) Maar daar's derduisende ander projekte om by betrokke te raak, byvoorbeeld Starfish, Habitat for Humanity, ens. – en ek moet tot my skaamte erken ek het eers regtig na die optog begin notisie neem.
Persoonlik voel ek geïnteresseerd om betrokke te raak by Nicro se werk in tronke en met die jeug. Want soos my ma altyd gesê het: as jy al die energie wat jy gebruik om kreatiewe verskonings uit te dink om jou verpligtinge te vermy, in jou skoolwerk sou aanwend, wie weet wat jy kon vermag!
Na Brett Goldin se dood, het die Royal Shakespeare Company (RSC) en die Baxter 'n beurs gestig, sodat 'n jong Suid-Afrikaanse akteur jaarliks Brett se droom kan volg, en na Engeland kan reis vir opleiding by die RSC.
Die eerste ontvanger, Omphile Molusi, het onlangs sy tyd in Stratford voltooi. Sher skryf in die Guardian dat toe Molusi die dokumentêr by die RSC sien, het hy heeltyd sy oë toegehou. Toe Sher hom vra of hy identifiseer met die slagoffers, sê hy: "Nee, nee, met die gangsters. Ek was vir 'n rukkie een van hulle – tot ek die teater ontdek het."

(SA Times, 1 Oct 07)

Eskom boer

Julle ken seker die clip?

Thys Nywerheid het 'n song daarvan gemaak: Skade

Sunday, November 11, 2007

A long road to dual nationality

Op 6 November, presies 6 jaar en 6 maande nadat ek in die UK gekom het met 'n 6-maande visa, het ons uiteindelik indefinite leave to remain gekry.
Ek dink nie ek sal uiteindelik meer opgewonde kan wees oor die Britse paspoort as oor hierdie tjap nie.

As jy terloops aan hexakosioihexekontahexaphobia ly, gaan al die sesse jou waarskynlik ontstel. En dis hoekom jy moet bly wees (saam met my) dat daar vier is en nie net drie nie. Al wat boos hieraan was, was my hekse-gekekkel toe ek my paspoort op hierdie bladsy oopmaak.